CÁC LOẠI CHỈ DÙNG TRONG NGOẠI KHOA


Như mọi người đã biết, hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại chỉ Phẫu thuật khác nhau, cả về tính chất và mục đích sử dụng
Tớ có tìm được 1 tài liệu trên mạng nói khá cô đọng về điều này, xin được tóm tắt ra đây để mọi người hiểu thêm
Yêu cầu của bất kỳ loại chỉ nào dùng trong phẫu thuật là cần đảm bảo vô khuẩn, ít gây phản ứng và tổn thương mô, đủ độ bền chắc, dễ sử dụng. Do đó, khi sản xuất người ta còn nhuộm màu (để dễ nhìn khi mổ), phủ lớp làm sợi chỉ trơn, mềm hoặc thậm chí còn được tẩm chất có khả năng kháng khuẩn.
Chỉ phẫu thuật có thể được làm từ nhiều nguyên liệu khác nhau. Trước đây chủ yếu có nguồn gốc tự nhiên (chỉ lin, lụa, catgut...), nay dần được thay thế bằng các loại chỉ tổng hợp với các ưu điểm: dễ khử trùng, bảo quản, giảm phản ứng của cơ thể với chỉ, độ bền chắc cao hơn, dễ sản xuất các loại chỉ với kích thước nhỏ... Ngoài ra còn có chỉ kim loại (chỉ thép sử dụng chủ yếu với tổ chức xương, các loại máy khâu nối...). Để cụ thể hơn, có thể phân loại chỉ dựa vào cấu tạo, tính chất của sợi chỉ, với các tiêu chuẩn để phân loại chỉ như sau:

Theo nguồn gốc:
- Có thể chia thành 2 loại là Chỉ có nguồn gốc tự nhiên (lụa, sợi bông, ruột súc vật...) và chỉ tổng hợp (polymer tổng hợp).
Theo cấu tạo sợi chỉ gồm có
- Chỉ đa sợi (multifilament): gồm nhiều sợi nhỏ được bện hoặc xoắn với nhau nên
thường mềm mại, dễ thao tác và thắt nút hơn nhưng cũng vì gồm nhiều sợi nên dễ làm
tổn thương mô hơn (khi siết chỉ gây ma sát mạnh hơn) và có thể sẽ là nơi chứa vi khuẩn. Chỉ đa sợi thường được dùng trong phẫu thuật tiêu hoá, và ngoài ra, còn được dùng rất rộng rãi, đặc biệt là chỉ Lin (lanh).
- Chỉ đơn sợi (monofilament): có cấu trúc là một sợi đơn nên dễ sản xuất các chỉ cỡ nhỏ (9-0, 10-0, 11-0), sợi chỉ trơn dễ xuyên và ít làm tổn thương mô, tuy nhiên sẽ cần sự khéo léo nhiều hơn khi thao tác, buộc chỉ vì sợi chỉ cứng hơn. Vì là sợi đơn nên rất dễ tuột, cần phải làm nhiều nút (có đổi tay) và không được kẹp vào sợi chỉ sẽ làm nát.
Chỉ đơn sợi được sử dụng nhiều trong phẫu thuật mạch máu.
Theo thời gian tiêu của chỉ:
- Chỉ không tiêu (nonabsorbable): là loại chỉ tồn tại vĩnh viễn trong cơ thể (hoặc bị cơ thể thải ra ngoài) vì thế sẽ trở thành dị vật trong cơ thể dễ gây phản ứng mô. Ưu điểm chính của loại chỉ này là có thời gian giữ tổ chức dài, nên thường được sử dụng trong khâu thành bụng hoặc ở các mô ít quan trọng, dễ chấp nhận dị vật.
- Chỉ tự tiêu (absorable): là loại chỉ sau một thời gian trong cơ thể sẽ bị thuỷ phân (chỉ tổng hợp) hoặc bị phá huỷ do tác động của enzym (chỉ tự nhiên) vì thế nó khắc phục được các nhược điểm của chỉ không tiêu. Hiện nay có nhiều loại chỉ tự tiêu có thời gian giữ vết mổ và thời gian tiêu khác nhau phù hợp với thời gian lành của các tổ chức.
Theo cỡ chỉ
Chỉ phẫu thuật được sản xuất theo nhiều cỡ khác nhau phù hợp với từng mục đích sử dụng. Kích cỡ chỉ (đường kính) tuân theo tiêu chuẩn của Mỹ (USP) hoặc Châu Âu (EP), thường tính theo đơn vị Metric (1/10mm)
Lựa chọn chỉ trong phẫu thuật
Việc lựa chọn chỉ trong phẫu thuật được áp dụng rất rộng rãi, tùy thuộc phần lớn vào nguyên tắc, nhưng cũng 1 phần vào thói quen của PTV và điều kiện tại nơi phẫu thuật.
Về nguyên tắc chung: chỉ sử dụng phải có kích thước, độ bền chắc, thời gian tiêu phù
hợp với tổ chức định khâu buộc và thời gian tiêu đủ để lành tổ chức.
Ví dụ: những tổ chức có thời gian liền vết thương lâu (cân, gân...) thường sử dụng chỉ không tiêu hoặc chỉ tiêu rất chậm; những tổ chức có thời gian liền nhanh hơn (ống tiêu hoá, đường mật...) có thể dùng chỉ tự tiêu.
Các loại chỉ thường được sử dụng trong từng chuyên khoa hay gặp là
- Khâu ống tiêu hoá: thường sử dụng chỉ đa sợi, đôi khi sử dụng chỉ đơn sợi có thời gian tiêu trung bình, kích thước chỉ thường là 3-0, 4-0 (Hay dùng Vicryl, Safil, Monocril, PDS,…)
- Khâu đường mật: thường sử dụng chỉ tiêu, đơn sợi kích thước 3-0,4-0 Hay dùng PDS, nhưng có thể dùng Vicryl thay thế nếu không có PDS
- Khâu mạch máu: thường sử dụng chỉ đơn sợi, không tiêu, kích thước nhỏ (5-0, 6-0, 7-0), hay dùng loại monofil vì không bị thấm máu theo chỉ ra ngoài mạch máu.

PHỤ LỤC CÁC LOẠI CHỈ PHẪU THUẬT:


Các loại chỉ tự tiêu:
Thuật ngữ chỉ tự tiêu nhấn mạnh đến khả năng tự tiêu của chỉ trong tổ chức. Thời gian tự tiêu của chỉ trong tổ chức phụ thuộc vào loại vật liệu để chế tạo sợi chỉ và môi trường tổ chức nơi đặt mối khâu.
+ Chỉ catgut: nghĩa gốc của từ catgut (hoặc Kittegut) xuất phát từ tên gọi một nhạc cụ (đàn Kitte) có dây đàn làm bằng ruột mèo. Hiện nay, catgut được làm từ ruột của gia súc có sừng hoặc cừu. Thời gian tự tiêu của catgut thường là khoảng 10 ngày. Catgut chromic (trong thành phần có thêm muối chromium) có thời gian tự tiêu chậm hơn (khoảng 20 ngày). Ưu điểm chung của chỉ catgut là: không phải cắt chỉ vết mổ (giảm được công chăm sóc vết mổ, người bệnh có thể ra viện sớm), ít gây sẹo mối khâu.
+ Chỉ polyglycolic acid (chỉ Dexon): là loại chỉ bện tự tiêu tổng hợp. Thời gian tự tiêu sau mổ khoảng 60 - 90 ngày. Nó thường được dùng để khâu các tổ chức cơ, cân, gân và đóng da dưới biểu bì. So với catgut thì chỉ Dexon có độ dai cao hơn và ít gây phản ứng trong tổ chức hơn (vì không chứa collagen, không có kháng nguyên và không có chí nhiệt tố).
+ Chỉ polyglyconate (chỉ Maxon): là loại chỉ tự tiêu đơn sợi, có độ an toàn và độ dai của mối buộc tốt nhất so với các loại chỉ tự tiêu tổng hợp khác. Nó thường được dùng để khâu các tổ chức phần mềm, thực quản, ruột, khí quản.
+ Chỉ polyglactic acid (chỉ Vicryl): là loại chỉ bện tổng hợp tương tự chỉ polyglycolic acid nhưng độ dai hơi kém hơn. Thời gian tự tiêu sau mổ khoảng 60 ngày.
+ Chỉ polydioxanone: là loại chỉ đơn sợi tự tiêu tổng hợp có độ dai rất cao, thời gian tự tiêu lâu, ít gây phản ứng tổ chức. Tuy nhiên nó lại hơi cứng và khó điều khiển.

Các loại chỉ không tiêu:
+ Chỉ tơ (Silk): là loại chỉ protein lấy từ con tằm. Chỉ tơ được nhuộm, xử lý bằng polybutilate và bện lại để thành chỉ khâu. Nó có độ dai cao, dễ điều khiển và tạo nút buộc rất tốt. Mặc dù là loại chỉ không tiêu nhưng chỉ tơ vẫn có thể thoái hoá trong tổ chức ở các mức độ khác nhau.
+ Chỉ polyester: là loại chỉ bện tổng hợp có độ dai rất cao. Chỉ polyester thông thường (mersilene) khi xiết chỉ dễ làm cắt tổ chức, do đó thường dùng các loại chỉ polyester được phủ ngoài bởi teflon (tevdek), silicone (tri-cron) hoặc polybutilate (ethibond). Để nút buộc đảm bảo an toàn, chỉ polyester cần được thắt nút ít nhất năm lần so với hai lần đối với chỉ thép và ba lần đối với các loại chỉ tơ, cotton, polyglactic hoặc polyglycolic acid.
+ Chỉ nylon: là loại chỉ tổng hợp đơn sợi hoặc bện, có độ dai cao và rất trơn. Nó có thể thoái hoá và tự tiêu trong khoảng 2 năm sau mổ, vì vậy độ dai bị giảm dần theo thời gian. Do rất trơn nên nó dễ xuyên qua tổ chức, ít gây phản ứng, nhưng khi buộc phải thắt nhiều nút để đảm bảo an toàn mối buộc.
+ Chỉ polypropylene: là loại chỉ tổng hợp đơn sợi. Nó khá trơn nên dễ đi xuyên và ít gây phản ứng trong tổ chức. Chỉ polypropylene thường được dùng trong khâu nối mạch máu, khâu vắt trong da...
+ Chỉ thép không gỉ: được làm từ hợp kim sắt nghèo carbon, có thể là sợi đơn hoặc bện. Nó là loại chỉ chắc nhất và ít gây phản ứng nhất nên thường được dùng để khâu các dây chằng, cân, xương. Chỉ thép có nhược điểm là: khó điều khiển, dễ bị xoắn và cắt đứt tổ chức khi xiết chỉ, tạo hình nhiễu trên phim chụp CT, có thể bị dịch chuyển khi cho chụp MRI, có thể gây đau do bệnh nhân bị mẫn cảm với nikel trong thành phần chỉ thép...

Post a Comment

  1. Cho em hỏi kích cỡ chỉ ghi 3/0 hay 4/0 thì có ý nghĩa gì vậy ạ, sợi nào to hơn ạ. Và chỉ cứ để nguyên trong gói thì có hạn sử dụng ko ạ. Em cảm ơn mọi người ạ.

    ReplyDelete
  2. Kích cỡ chỉ 3/0 là đường kính của chỉ đo theo hệ đo lường USP ( United states pharmacopedia - Dược điển Hoa Kỳ). 3/0 = 0.2 - 0.25 mm. Càng nhiều số 0 thì chỉ càng nhỏ.

    ReplyDelete